Pytam nieco zaczepnie, końcoworocznie, choć po rozwiązania dylematów językoznawczych odsyłam do Mądrzejszych.
Uprzedzając: „Słownik Wyrazów Trudnych i Kłopotliwych” zaleca pisownię: „Dosiego roku”. O mitycznej Dosi poczytamy tu i ówdzie, ale summa summarum trudno wnioskować czy/kim/kiedy była. Ci, którzy życzą „do siego roku”, korzystają ze staropolskiej tradycji życzeń, ogólnie oznaczających dotrwanie do nowego roku i przeżycie go w pomyślności i dobrobycie. „Słownik Języka Polskiego” na wszelki wypadek nie zajmuje się „dosiowymi” wyrażeniami w żadnej ze wskazanych pisowni.
Czego jeszcze dawniej życzono?
„Dosie” były niezwykle popularne na starych pocztówkach i na malowniczych rycinach w prasie magazynowej. Na kartach pocztowych sprzed ponad wieku możemy znaleźć przemiłe uchu: „… ślę serdeczne życzenia szczęśliwego rajzerowania przez rok 1907 a przede wszystkiem w zdrowiu …”.
Redakcja „Bluszczu” życzyła patetycznie (bo i takie były czasy) w 1928 roku: „Wszystkim naszym prenumeratorkom, czytelniczkom i przyjaciołom naszego pisma przesyłamy najserdeczniejsze życzenia Noworoczne. Obyśmy jeszcze długie lata mogli spędzić we wspólnej pracy ku dobru Ojczyzny i pożytkowi kobiety polskiej”.
Dziesięć lat później w „Orędowniku Gostyńskim” znajdziemy życzenia: „Najpomyślniejszego Nowego Roku”, a w 1969 roku Jan Kamyczek przypominał: „W zakładzie pracy wszyscy składają sobie życzenia w Sylwestra”.
Wielbicielom folkloru przypadną zapewne do gustu dawne zaśpiewki kolędników. Prawda, że łudząco podobne do dzisiejszych wierszowanych sms-ów?
- “Na
szczęście, na zdrowie na ten Nowy Rok,
żeby się Wam rodziła kapusta i groch.
W każdym kątku po dzieciątku,
A na piecu troje,
Które będzie najładniejsze
To będzie moje”. - “Byście państwo zdrowi byli zamiast wody winko pili na ten Nowy Rok!”
Jedno jest pewne i niezmienne
Od Nowego Roku oczekujemy zawsze, że będzie „lepszy niż obecny” (ach ta kultura wzrostu). I dla nas, i dla tych, którym składamy życzenia. Stąd wszechobecne w noworocznych życzeniach zjawisko „pomyślności”. Już mały rzut oka na synonimy tego słowa pokazuje jego rozbudowaną wieloznaczność. „Pomyślny” może oznaczać dla każdego co innego, ale zawsze: „po myśli”, czyli tak, jak byśmy sobie tego sami życzyli.
I tego Wam właśnie życzę: aby wszystko szło po Waszej myśli, zgodnie z Waszymi przekonaniami i dobrą wiarą, tak jak sami wybierzecie i tak, aby dla Was było to najlepsze.
Pomyślności w Nowym Roku!
[Na ilustracji jeden z wycinków, zebrany przez Stowarzyszenie Gwara Warszawska, a zapożyczony stąd]
